Πρόγραμμα NVDA: Στο παρόν κείμενο, θα περιγραφτεί ο πλέον ευρέως γνωστός σε όλον τον κόσμο, αλλά και στην Ελλάδα αναγνώστης οθόνης NVDA, ένα καταπληκτικό και με πολλές δυνατότητες λογισμικό ανάγνωσης οθόνης (Screen reader) για Windows, εντελώς δωρεάν. Το NVDA, είναι λογισμικό ανοιχτού κώδικα. Επίσης, θα κάνουμε κάποιες συγκρίσεις με το παλαιότερο και παγκοσμίου φήμης Jaws, σε ότι αφορά την ομοιότητα των συντομεύσεων και των δυνατοτήτων που υπάρχουν στα 2 λογισμικά, αλλά και το πού υπερτερεί το 1 πρόγραμμα σε σχέση με το άλλο. Σκοπός αυτού του κειμένου, είναι να δοθεί η ευκαιρία στους χρήστες που χρησιμοποιούν το Jaws και το έχουν συνηθίσει, να διαπιστώσουν ότι το NVDA αποτελεί την πλέον εναλλακτική λύση, έχει κάνει τα τελευταία χρόνια σημαντικά βήματα προόδου και το βασικό του πλεονέκτημα, διατίθεται δωρεάν. Είναι ένα εξίσου προσβάσιμο πρόγραμμα με πάρα πολλές δυνατότητες και λειτουργίες και με πλήρες ελληνικό περιβάλλον, Όπως είπαμε και πιο πάνω, περιγράφονται δυνατότητες και λειτουργίες του NVDA, που είναι ίδιες με του Jaws, ή διατίθενται μερικώς. Το NVDA, είναι 1 πάρα πολύ ελαφρύ λογισμικό, μικρό σε μέγεθος, μόλις 20.2 MB και συμπεριφέρεται πολύ γρήγορα, τόσο σε αυτά που διαβάζει στην οθόνη, όσο και στο ότι ανταποκρίνεται άμεσα στις εντολές του χρήστη. Μερικές βασικές δυνατότητες του NVDA: Υποστηρίζει πλήρως την ελληνική γλώσσα και διαθέτει ενσωματωμένο συνθέτη ομιλίας, ο οποίος είναι το Espeak TTS, όπου υποστηρίζεται η ελληνική γλώσσα, βέβαια, δεν είναι ποιοτική η φωνή, είναι περισσότερο ρομποτική, παρακάτω όμως θα δούμε ότι έχουμε δυνατότητα να προσθέσουμε συνθέτες ομιλίας με ποιοτική φωνή. Το μενού του NVDA, είναι πλήρως ελληνικό, ενώ το μενού του Jaws, είναι μόνο στα αγγλικά. Το Jaws, δεν έχει ενσωματωμένη την ελληνική γλώσσα και για να την υποστηρίξει, πρέπει απαραιτήτως να εγκαταστήσουμε ξεχωριστό συνθέτη φωνής και πάλι όμως, το μενού και οι ρυθμίσεις του Jaws, είναι στα αγγλικά. Μια ακόμα καταπληκτική και χρήσιμη δυνατότητα του NVDA που στο Jaws υπάρχει μόνο στα αγγλικά, είναι ο ορθογραφικός έλεγχος, δηλαδή τη στιγμή που γράφουμε 1 κείμενο σε έναν οποιοδήποτε κειμενογράφο, το NVDA κάνει αυτόματο ορθογραφικό έλεγχο και κάθε λέξη που βρίσκει με ορθογραφικά λάθη την επισημαίνει, ώστε όταν την εκφωνεί, μας λέει τη λέξη «ανορθόγραφο», ώστε να τη διορθώσουμε. Εκτώς από τη φωνητική επισήμανση, ακούμε ταυτόχρονα και 1 χαρακτηριστικό ήχο, όπου μας επισημαίνει το ορθογραφικό λάθος. Το Jaws, το κάνει μόνο στα αγγλικά. Μια εξαιρετική δυνατότητα του NVDA, είναι ότι διαθέτει τη δυνατότητα εγκατάστασης και διαχείρισης προσθέτων υποστήριξης για διάφορα προγράμματα, όπως το Skype, το Dropbox, το Winamp, το VLC media player, το mp3 direct cut, κ.α. Στο Jaws, υπάρχει η γλώσσα Script, για μια πληθώρα εφαρμογών, αντίστοιχα με τα πρόσθετα στο NVDA. Επιπλέον, το NVDA διαθέτει πρόσθετα για μια σειρά δυνατοτήτων υποστήριξης, μια από αυτές είναι η εκφώνηση των εντολών της Αντιγραφής (copy), της αποκοπής (cut) και της επικόλλησης (Paste). Υπάρχει το πρόσθετο υποστήριξης Windows 10 app essentials, για την υποστήριξη των εφαρμογών και των δυνατοτήτων των Windows 10. Υπάρχουν πρόσθετα για συνθέτες ομιλίας, όπως της Acapela με τη γνωστή φωνή του Δημήτρη, και του Vocalizer, για τους συνθέτες της Μελίνας και του Νίκου. Μια δυνατότητα του NVDA, που την έχει και το Jaws, είναι το πρόσθετο OCR, έχουμε δηλαδή τη δυνατότητα να κάνει σκανάρισμα και ανάλυση της οθόνης και να μπορούμε να διαβάσουμε το περιεχόμενο της. Τέλος, 1 ακόμα χρήσιμο πρόσθετο, με την ονομασία Remote support, είναι η απομακρυσμένη υποστήριξη, κάτι σαν το γνωστό Team Viewer, όπου έχουμε τη δυνατότητα να ζητήσουμε υποστήριξη από κάποιον απομακρυσμένο φίλο μας, δίνοντας του πρόσβαση στον υπολογιστή μας. Στο μόνο που ίσως υπερτερεί το Jaws έναντι του NVDA, είναι στην ενεργοποίηση των γραφικών. Για να διαβάσετε περισσότερες πληροφορίες και να κατεβάσετε το πρόγραμμα, επισκεφτείτε τον παρακάτω σύνδεσμο: https://www.nvaccess.org/ Συγκεκριμένα, η σελίδα της λήψης του NVDA, είναι εδώ: https://www.nvaccess.org/download/ Για τη σελίδα με τα πρόσθετα, ώστε να διαβάσετε περισσότερες πληροφορίες και να κατεβάσετε 1 πρόσθετο, επισκεφτείτε τον παρακάτω σύνδεσμο: https://addons.nvda-project.org/index.en.html Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να τονίσουμε ότι έχουμε το δικαίωμα να κάνουμε δωρεά, για την ενίσχυση της προσπάθειας ανάπτυξης, αναβάθμισης και βελτίωσης του προγράμματος NVDA. Αξίζει τον κόπο, διότι αφενός μεν βοηθάμε και ενισχύουμε την προσπάθεια ανάπτυξης του λογισμικού και αφετέρου, δε χρειάζεται να ξοδέψουμε μια ολόκληρη περιουσία για την αγορά ενός αναγνώστη οθόνης. Για να προσφέρουμε τη δωρεά μας, μπορούμε να επισκεφτούμε την παρακάτω σελίδα: https://www.nvaccess.org/donate/ Μπορούμε να επιλέξουμε ανάμεσα στα διαθέσιμα ποσά, 30 δολάρια, 50 δολάρια, 100, ή 250 δολάρια. Επιπλέον, έχουμε και την επιλογή άλλο ποσό, όπου μπορούμε να γράψουμε στο αντίστοιχο πεδίο, το ποσό που επιθυμούμε να προσφέρουμε. Επίσης, έχουμε τη δυνατότητα να επιλέξουμε τη μηνιαία δωρεά, όπου τα διαθέσιμα ποσά είναι 5 δολάρια, 10, 20, ή 50 δολάρια, ενώ πάλι έχουμε διαθέσιμη και την επιλογή άλλο ποσό, όπου επιλέγουμε το ποσό που θέλουμε. Μια ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να κάνουμε στη συμβολή των αγαπητών φίλων, του κυρίου Νίκου Δημητρίου και της Ειρήνης Νάκα, οι οποίοι συνέβαλαν και συμβάλουν τόσο για τη μετάφραση των κειμένων και των οδηγιών του προγράμματος, όσο και στη βελτίωση και αναβάθμιση του προγράμματος, επισημάνοντας τα προβλήματα και προτείνοντας επιδιορθώσεις. Ιδιαίτερη επίσης αναφορά πρέπει να γίνει και για τη συμβολή του συλλόγου τεχνολογικής ανάπτυξης τυφλών (ΣΤαΤ), όπου συνέβαλε στην περεταίρω εξέλιξη και βελτίωση του NVDA. Διαβάστε περισσότερα για τους συντελεστές του λογισμικού, επιλέγοντας από το μενού βοήθεια, την επιλογή συντελεστές. Επίσης, στο μενού βοήθεια, θα βρείτε και το εγχειρίδιο χρήσης στα ελληνικά, καθώς επίσης και 1 αρχείο με μια σύντομη αναφορά εντολών. Τρόπος εγκατάστασης: Αφού κατεβάσουμε το πρόγραμμα, εκτελούμε το αρχείο NVDA.exe. Μόλις ξεκινήσει η εφαρμογή, αρχίζει αυτόματα να μιλάει, με τη φωνή του Espeak TTS και οι οδηγίες της οθόνης είναι στα ελληνικά. Αφού αναπαραχθεί μια μουσική εισαγωγή για μερικά δευτερόλεπτα, στη συνέχεια και όταν ξεκινήσει να μιλάει, εμφανίζει 1 παράθυρο με τη σύμβαση των όρων άδειας χρήσης. Βρίσκουμε με το Tab την επιλογή Συμφωνώ και τη μαρκάρουμε, πατώντας το Space. Στη συνέχεια, υπάρχουν 4 κουμπιά, το 1 είναι η εγκατάσταση σε αυτό τον υπολογιστή, το δεύτερο κουμπί είναι η δημιουργία φορητού αντιγράφου, δηλαδή να χρησιμοποιήσουμε το NVDA ως Portable, σε 1 flash USB, ή να το αποθηκεύσουμε κάπου στο σκληρό μας δίσκο. Η Τρίτη επιλογή είναι έξοδος από το NVDA και τέλος, η τελευταία επιλογή είναι η συνέχιση εκτέλεσης, όπου το NVDA συνεχίζει να μιλάει σε όλα τα παράθυρα της οθόνης κανονικά. Αν επιλέξουμε το κουμπί της εγκατάστασης, στο επόμενο παράθυρο που θα ανοίξει, θα εμφανίσει 2 κουμπιά επιλογών, το 1 είναι να δημιουργηθεί συντόμευση του NVDA στην επιφάνεια εργασίας, καθώς επίσης και συντόμευση πλήκτρων και συγκεκριμένα να φορτώνουμε το NVDA, με το συνδυασμό πλήκτρων CONTROL+ALT+N. Αν αυτή η επιλογή δεν είναι μαρκαρισμένη, τότε μπορούμε να τη μαρκάρουμε, πατώντας το Space. Το δεύτερο κουμπί επιλογής, είναι η χρήση του NVDA στην οθόνη σύνδεσης στα Windows. Αυτή η επιλογή, είναι μαρκαρισμένη κανονικά. Έπειτα, βρίσκουμε με το Tab το κουμπί συνέχεια και πατάμε το Space. Το NVDA, εγκαθίσταται κανονικά στον υπολογιστή μας. Μόλις ολοκληρωθεί η εγκατάσταση και εμφανίσει μήνυμα πως η εγκατάσταση ήταν επιτυχής, τότε πατάμε Okay με το Space. Αν πάλι έχουμε 1 φορητό αντίγραφο και το τρέξουμε στον υπολογιστή μας, τότε έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε εγκατάσταση το πρόγραμμα κανονικά στον υπολογιστή μας. Ανοίγουμε το μενού του NVDA και βρίσκουμε με τα βελάκια την επιλογή εργαλεία και ανοίγουμε το υπό μενού με δεξί βελάκι. Με τα βελάκια, βρίσκουμε την εγκατάσταση του NVDA και πατάμε το Enter. Στη συνέχεια, η εγκατάσταση είναι ακριβώς η ίδια, όπως περιγράφτηκε παραπάνω. Παράθυρο καλοσωρίσματος: Όταν τρέξουμε για πρώτη φορά το πρόγραμμα, εμφανίζει το παράθυρο καλοσωρίσματος το οποίο μας ζητάει να ορίσουμε τη διάταξη του πληκτρολογίου, δηλαδή για επιτραπέζιο, ή φορητό υπολογιστή. Επίσης, μας ζητάει να ορίσουμε αν το πλήκτρο Caps lock θα χρησιμοποιηθεί ως πλήκτρο NVDA. Τέλος, έχει 1 κουτάκι ξεμαρκαρισμένο όπου μας λέει να μην εμφανιστεί αυτό το παράθυρο ξανά. Αν θέλουμε, μαρκάρουμε το εν λόγω πλαίσιο διαλόγου, ώστε να μην εμφανιστεί ξανά το παραπάνω παράθυρο. Τέλος, βρίσκουμε με το Tab το κουμπί Okay και πατάμε το Space. Δημιουργία φορητού αντιγράφου, δηλαδή NVDA portable: Στο αρχικό παράθυρο, όταν εκτελέσαμε το NVDA.exe και αφού κάναμε αποδοχή των όρων άδειας χρήσης, βρίσκουμε με το Tab το κουμπί δημιουργία φορητού αντιγράφου και πατάμε το Space. Στο παράθυρο που μας ανοίγει, βρίσκουμε με το Tab το κουμπί περιήγηση και πατάμε το Space. Στο επόμενο παράθυρο, βρίσκουμε με το Tab μια δενδροειδή λίστα, όπου κάνουμε διερεύνηση τον κατάλογο και το φάκελο που θα αντιγραφούν τα αρχεία του NVDA, ώστε να φτιάξουμε το αντίγραφο. Βρίσκουμε δηλαδή με βελάκι πάνω και κάτω τον κατάλογο που θέλουμε, τον ανοίγουμε με δεξί βελάκι και μετά, βρίσκουμε το φάκελο που θα αποθηκευτεί το φορητό μας αντίγραφο. Αν δεν έχουμε φτιάξει κάποιο φάκελο από την αρχή, δηλαδή πριν εκτελέσουμε το πρόγραμμα, τότε αφού βρούμε τον κατάλογο που θέλουμε, π.χ. τα έγγραφα στον κατάλογο User στον σκληρό μας δίσκο, βρίσκουμε με το Tab το κουμπί δημιουργία νέου φακέλου και πατάμε το Space. Στο πλαίσιο διαλόγου που μας ανοίγει, δίνουμε το όνομα του φακέλου που θέλουμε και πατάμε το Enter. Επιστρέφουμε πάλι στο παράθυρο της περιήγησης και με το Tab, βρίσκουμε το κουμπί Okay και πατάμε το Space. Επιστρέφουμε στο αρχικό παράθυρο της δημιουργίας του φορητού αντιγράφου. Με το Tab, βρίσκουμε το κουμπί συνέχεια και πατάμε το Space. Αν δημιουργηθεί σωστά το αντίγραφο, εμφανίζεται μήνυμα ότι το αντίγραφο ήταν επιτυχές και ότι δημιουργήθηκε στον κατάλογο και το φάκελο που επιλέξαμε. Πατάμε το Okay και αυτό ήταν. Ένας άλλος τρόπος να δημιουργήσουμε φορητό αντίγραφο, στην περίπτωση που έχουμε εγκατεστημένο το NVDA στον υπολογιστή μας και θέλουμε να φτιάξουμε 1 φορητό αντίγραφο σε Flash USB, ή κάπου στο σκληρό μας δίσκο. Από το μενού του NVDA, βρίσκουμε με τα βελάκια την επιλογή εργαλεία και ανοίγουμε το υπό μενού με δεξί βελάκι. Μετά, βρίσκουμε με τα βελάκια την επιλογή δημιουργία φορητού αντίγραφου NVDA και πατάμε το Enter. Στη συνέχεια, η διαδικασία είναι η ίδια, όπως περιγράφτηκε παραπάνω. Προσθήκη συνθέτη: Η προσθήκη συνθέτη στο NVDA, είναι πολύ απλή. Εγκαθιστούμε τα πρόσθετα του συνθέτη που θέλουμε, όπως περιγράφεται παρακάτω, στην ενότητα διαχείριση πρόσθετων. Δηλαδή από το μενού του NVDA, ανοίγουμε τα εργαλεία και βρίσκουμε με τα βελάκια την επιλογή διαχείριση προσθέτων και την ανοίγουμε, πατώντας το Enter. Με το Tab, βρίσκουμε το κουμπί εγκατάσταση και πατάμε το Space. Κάνουμε διερεύνηση το αρχείο που θέλουμε και φού το βρούμε, βρίσκουμε με το Tab το κουμπί άνοιγμα και πατάμε το Space. Όταν εγκατασταθεί το πρόσθετο, πατάμε στο κουμπί Okay. Κάνουμε την ίδια διαδικασία, αν χρειάζεται να εγκαταστήσουμε και άλλα πρόσθετα για τον ίδιο συνθέτη. Όταν ολοκληρώσουμε την εγκατάσταση, βρίσκουμε με το Tab το κουμπί κλείσιμο και πατάμε το Space. Στην περίπτωση που ζητήσει επανεκκίνηση του NVDA, πατάμε στο κουμπί Ναι, κλείνει το NVDA και ξανανοίγει αυτόματα. Από το μενού του NVDA, ανοίγουμε το μενού προτιμήσεις, βρίσκουμε την επιλογή ρύθμιση συνθέτη φωνής και την ανοίγουμε, πατώντας το Enter. Στην πρώτη λίστα που εμφανίζεται, επιλέγουμε το συνθέτη που μόλις εγκαταστήσαμε. Ρυθμίζουμε τις υπόλοιπες παραμέτρους, όπως περιγράφεται παρακάτω στο μενού των ρυθμίσεων. Βρίσκουμε με το Tab το κουμπί Okay και πατάμε το Space. Μετά, πηγαίνουμε στη ρύθμιση σύνθεσης φωνής και στην πρώτη λίστα, βρίσκουμε τη φωνή που θέλουμε. Ρυθμίζουμε και τις άλλες παραμέτρους αν θέλουμε, όπως περιγράφεται παρακάτω, στην ενότητα των ρυθμίσεων. Βρίσκουμε με το Tab το κουμπί Okay και πατάμε το Space. Για όσους έχουν εγκατεστημένο στον υπολογιστή τους το Δημήτρη της Acapela και όχι το πρόσθετο του NVDA, μπορούν πάλι να ορίσουν το συγκεκριμένο συνθέτη ως κύρια φωνή. Απλώς, από τη ρύθμιση συνθέτη φωνής, επιλέγουν το Sapi 5 X. Στη συνέχεια, πηγαίνουν στη ρύθμιση σύνθεσης φωνής και επιλέγουν τη φωνή του Δημήτρη στα ελληνικά. Αυτό ήταν όλο. Το ίδιο γίνεται με όσες φωνές έχουμε εγκατεστημένες στον υπολογιστή μας, που υποστηρίζουν Sapi 5. Υποστήριξη ομιλίας κατά την είσοδο μας στα Windows: Όταν έχουμε ρυθμίσει τον υπολογιστή μας να ανοίγει με όνομα χρήστη και κωδικό πρόσβασης, την ώρα που εκκινούμε τον υπολογιστή και μόλις κάνουμε είσοδο στα Windows, θα αρχίσει να μας μιλάει το NVDA. Για να γίνει όμως αυτό, θα πρέπει να κάνουμε τη σχετική ρύθμιση από το μενού γενικές ρυθμίσεις, όπως περιγράφεται παρακάτω, δηλαδή από το μενού του NVDA, πηγαίνουμε προτιμήσεις και ανοίγουμε τις γενικές ρυθμίσεις. Μαρκάρουμε την επιλογή Χρήση του NVDA στην οθόνη σύνδεσης στα Windows, απαιτούνται δικαιώματα διαχειριστή. Ωστόσο, θα πρέπει να τονίσουμε ότι όταν θα αρχίσει να μιλάει το NVDA, χρησιμοποιεί ως συνθέτη το Espeak TTS. Για να ρυθμίσουμε να μας μιλάει ο συνθέτης που έχουμε ορίσει, θα πάμε στο μενού προτιμήσεις και στην επιλογή γενικές ρυθμίσεις. Εκεί, θα επιλέξουμε το κουμπί χρήση των πρόσφατα αποθηκευμένων ρυθμίσεων στην οθόνη σύνδεσης και σε άλλες ασφαλείς οθόνες, απαιτούνται δικαιώματα διαχειριστή. Στο πινακάκι επιβεβαίωσης που θα εμφανίσει, πατάμε στο κουμπί Ναι. Βρίσκουμε με το Tab το κουμπί Okay και πατάμε το Space. Αυτό ήταν όλο, τώρα θα μιλάει ο συνθέτης που έχουμε ορίσει. Μενού ρυθμίσεων, εργαλείων και άλλων στοιχείων του NVDA. Για να ανοίξουμε το μενού του NVDA, είτε πατάμε το συνδυασμό πλήκτρων NVDA+N, είτε πηγαίνουμε στο system tray, βρίσκουμε το NVDA και πατάμε το Enter επάνω του και εκεί, μας ανοίγει το μενού. Η πρώτη επιλογή μόλις ανοίξουμε το μενού και πάμε μια φορά με κάτω βελάκι, είναι οι προτιμήσεις, οι οποίες έχουν υπό μενού και το ανοίγουμε με δεξί βελάκι. Εδώ, θα βρούμε τις επιλογές: Γενικές ρυθμίσεις, συνθέτης φωνής, ρυθμίσεις φωνής, ρυθμίσεις Braille, ρυθμίσεις πληκτρολογίου, ρυθμίσεις ποντικιού, δρομέας επισκόπησης, ρυθμίσεις εισόδου κειμένου, παρουσίαση αντικειμένου, λειτουργία περιήγησης, μορφοποίηση εγγράφου, αναγνώριση χαρακτήρων για τα Windows 10, λεξικά εκφώνησης, προφορά σημείων στίξης συμβόλων Και τέλος, χειρονομίες εισόδου. Ας δούμε το μενού των γενικών ρυθμίσεων. Στο συγκεκριμένο μενού, μπορούμε να μπούμε και με το συνδυασμό πλήκτρων NVDA+CONTROL+G. Η πρώτη επιλογή γλώσσα, χρησιμοποιεί τη γλώσσα συστήματος των Windows, στη δική μας περίπτωση, είναι τα ελληνικά. Οι επόμενες 2 επιλογές, Αποθήκευση διαμόρφωσης κατά την έξοδο και εμφάνιση επιλογών εξόδου κατά την έξοδο από το NVDA, εξορισμού είναι μαρκαρισμένες. Τις αφήνουμε ως έχουν. Η πρώτη αφορά την αυτόματη αποθήκευση της πρόσφατης διαμόρφωσης, όταν τερματίζουμε τον υπολογιστή γενικώς, ή κλείνουμε το NVDA. Με λίγα λόγια, αποθηκεύονται τα δεδομένα των ρυθμίσεων μας. Η δεύτερη επιλογή, είτε όταν πραγματοποιούμε έξοδο από το NVDA με τα πλήκτρα NVDA+Q, είτε από το μενού του NVDA, εμφανίζεται μενού επιλογών, όπου εκτώς από την έξοδο, έχει και την επανεκκίνηση του NVDA, την επανεκκίνηση με απενεργοποιημένα τα πρόσθετα και την επανεκκίνηση με ενεργοποιημένη την καταγραφή εντοπισμού σφαλμάτων. Το ίδιο αφήνουμε μαρκαρισμένη την επιλογή αναπαραγωγή ήχων κατά την εκκίνηση, ή την έξοδο του NVDA. Την επόμενη επιλογή, επίπεδο καταγραφής συμβάντων, το αφήνουμε ως έχει, δηλαδή στην επιλογή πληροφορίες. Η επόμενη επιλογή είναι προαιρετική, αφορά την αυτόματη εκκίνηση του NVDA, μετά τη σύνδεση στα Windows. Εξορισμού, η εν λόγω επιλογή είναι ξεμαρκαρισμένη και είναι στην ευχέρεια του χρήστη το τι θα επιλέξει. Η επόμενη επιλογή, Χρήση του NVDA στην οθόνη σύνδεσης των Windows, εξορισμού είναι μαρκαρισμένη, πάλι είναι στην ευχέρεια του κάθε χρήστη το τι θα επιλέξει. Η επόμενη επιλογή, χρήση των πρόσφατα αποθηκευμένων ρυθμίσεων στην οθόνη σύνδεσης και άλλες ασφαλείς οθόνες, απαιτούνται δικαιώματα διαχειριστή, αυτή την επιλέγουμε, όταν κάνουμε κάποια ρύθμιση και θέλουμε να λειτουργεί σωστά το NVDA σε όλες τις οθόνες των Windows, κυρίως στις ασφαλείς οθόνες. Είναι καλό επίσης, για τις οθόνες όπως στο μενού εκκίνηση στοιχείων και εφαρμογών των Windows, στη διαχείριση εργασιών κ.α. Πατάμε λοιπόν το εν λόγω κουμπί και στο πινακάκι που εμφανίζεται, πατάμε στο κουμπί Ναι. Έτσι, όλες οι ρυθμίσεις αποθηκεύονται. Την επιλογή αυτόματος έλεγχος για ενημερώσεις του NVDA, την αφήνουμε ως έχει, δηλαδή μαρκαρισμένη. Βρίσκουμε με το Tab το κουμπί Okay και πατάμε το Space. Κάτω από την επιλογή γενικές ρυθμίσεις, βρίσκουμε τις ρυθμίσεις του συνθέτη φωνής. Στο μενού που ανοίγει, η πρώτη επιλογή είναι να επιλέξουμε το συνθέτη ομιλίας, όπως κάνουμε πατώντας με το συνδυασμό πλήκτρων NVDA+CONTROL+S. Δηλαδή υπάρχει μια λίστα με τους διαθέσιμους συνθέτες και επιλέγουμε με τα βελάκια αυτόν που θέλουμε. Η επόμενη ρύθμιση, αφορά την έξοδο ομιλίας. Συνήθως, την αφήνουμε ως έχει. Η Τρίτη επιλογή, είναι η βύθιση ήχου, όπου τη ρυθμίζουμε μάλιστα με το συνδυασμό πλήκτρων NVDA+SIFT+D. Οι επιλογές που έχουμε είναι βύθιση κατά την αναπαραγωγή, πάντα βύθιση και χωρίς βύθιση. Αφού κάνουμε τις ρυθμίσεις που θέλουμε, βρίσκουμε το κουμπί Okay και πατάμε το Space. Επόμενη ρύθμιση, είναι η ρύθμιση φωνής. Στο συγκεκριμένο μενού, μπορούμε να μπούμε με το συνδυασμό πλήκτρων NVDA+CONTROL+V. Εδώ, συναντάμε στη σειρά 4 ποτενσιόμετρα, το πρώτο είναι η επιλογή φωνής, το δεύτερο είναι ο τόνος φωνής, το τρίτο είναι η ταχύτητα φωνής και το τέταρτο, είναι η ένταση φωνής. Όλα αυτά, μπορούμε να τα ρυθμίσουμε απευθείας με συντομεύσεις, όπως περιγράφεται παρακάτω, στην ενότητα πλήκτρα έντασης και ταχύτητας. Μετά από αυτά τα 4 ποτενσιόμετρα, υπάρχουν και άλλες επιλογές, όπως η αυτόματη εναλλαγή γλώσσας όταν υποστηρίζεται, η οποία είναι μαρκαρισμένη εξορισμού. Θα πρέπει να την ξεμαρκάρουμε, διότι αν μια σελίδα στο διαδίκτυο για παράδειγμα, δεν είναι σωστά μαρκαρισμένη, τότε ενώ το κείμενο θα είναι στα ελληνικά, το NVDA, κυρίως όταν χρησιμοποιούμε το συνθέτη Espeak TTS, θα βλέπει το κείμενο ως αγγλικό και θα συλλαβίζει ένα-ένα τα γράμματα. Την επόμενη επιλογή αυτόματη εναλλαγή διαλέκτου, την αφήνουμε ξεμαρκαρισμένη ως έχει εξορισμού. Την επόμενη επιλογή, επίπεδο στίξης συμβόλων, εξορισμού είναι στο κάποια. Εμείς τη βάζουμε στο καμία, με το βελάκι πάνω. Η επόμενη επιλογή, Αποδοχή της γλώσσας της φωνής κατά την επεξεργασία χαρακτήρων και συμβόλων, την αφήνουμε μαρκαρισμένη, ως έχει εξορισμού. Οι επόμενες 2 επιλογές, αναγγελία κεφαλαίων και ήχος μπιπ για τα κεφαλαία, εξορισμού είναι ξεμαρκαρισμένες και είναι στην ευχέρεια του κάθε χρήστη τι θα επιλέξει. Η επόμενη επιλογή χρήση αναγγελίας εκφώνησης ανά χαρακτήρα αν υποστηρίζεται, την αφήνουμε μαρκαρισμένη ως έχει εξορισμού. Βρίσκουμε με το Tab το κουμπί Okay και πατάμε το Space. Την επόμενη ρύθμιση που αφορά το Braille, αν δεν έχουμε οθόνη Braille, ή τη μπάρα Braille, δε χρειάζεται να πειράξουμε τίποτα από εδώ. Πηγαίνουμε αμέσως στη ρύθμιση του πληκτρολογίου. Τη συγκεκριμένη ρύθμιση, μπορούμε να την ανοίξουμε με το συνδυασμό πλήκτρων NVDA+CONTROL+K. Εδώ η πρώτη μας επιλογή είναι η διάταξη του πληκτρολογίου, δηλαδή αν θέλουμε να επιλέξουμε για επιτραπέζιο υπολογιστή, ή για φορητό. Επιλέγουμε ανάλογα με τον υπολογιστή που έχουμε. Οι επόμενες 3 επιλογές, χρήση του πλήκτρου κλειδώματος κεφαλαίων Caps lock, ως πλήκτρο τροποποίησης του NVDA, χρήση του αριθμητικού insert ως πλήκτρο τροποποίησης του NVDA και χρήση του Insert, ως πλήκτρο τροποποίησης του NVDA, τις αφήνουμε μαρκαρισμένες ως έχουν εξορισμού. Την επόμενη επιλογή, εκφώνηση πληκτρολογούμενων χαρακτήρων την αφήνουμε μαρκαρισμένη ως έχει, ενώ την αμέσως επόμενη, εκφώνηση πληκτρολογούμενων λέξεων, την αφήνουμε ξεμαρκαρισμένη, ως έχει εξορισμού. Επίσης, αφήνουμε μαρκαρισμένη ως έχει εξορισμού, την επιλογή διακοπή εκφώνησης κατά την πληκτρολόγηση χαρακτήρων, όπως επίσης και την επιλογή διακοπή εκφώνησης με το πλήκτρο Enter. Αφήνουμε ξεμαρκαρισμένη την επιλογή να επιτρέπεται η γρήγορη ανάγνωση στην ανάγνωση όλων. Αφήνουμε μαρκαρισμένη την επιλογή ήχος μπιπ σε περίπτωση πληκτρολόγησης πεζών γραμμάτων όταν το πλήκτρο κλείδωμα κεφαλαίων Caps lock, είναι ενεργοποιημένο. Αφήνουμε ξεμαρκαρισμένη την επιλογή εκφώνηση πλήκτρων εντολών. Μαρκάρουμε, αν δεν είναι μαρκαρισμένη η επιλογή αναπαραγωγή ήχου για ορθογραφικά σφάλματα. Τέλος, αφήνουμε μαρκαρισμένη ως έχει εξορισμού την επιλογή διαχείριση εντολών από άλλες εφαρμογές. Βρίσκουμε με το Tab το κουμπί Okay και πατάμε το Space. Στις ρυθμίσεις του ποντικιού, δεν έχουμε να πειράξουμε τίποτα. Στις ρυθμίσεις του δρομέα επισκόπησης, αφήνουμε τα πάντα μαρκαρισμένα ως έχουν εξορισμού. Άλλωστε, για ορισμένα από αυτά, όπως την ενεργοποίηση παρακολούθησης ποντικιού, αναφέρουμε και στον πίνακα των συντομεύσεων. Το ίδιο και στις ρυθμίσεις εισόδου κειμένου, αφήνουμε τα πάντα μαρκαρισμένα ως έχουν εξορισμού. Στην επόμενη ρύθμιση, παρουσίαση αντικειμένου, αφήνουμε ξεμαρκαρισμένη την πρώτη επιλογή αναφορά επεξηγήσεων. Τις επόμενες 3 επιλογές, της αφήνουμε μαρκαρισμένες ως έχουν εξορισμού, ενώ αφήνουμε ξεμαρκαρισμένη την επιλογή ικασία της πληροφορίας, θέσεως αντικειμένου, όταν δεν είναι διαθέσιμη. Την αναφορά περιγραφών αντικειμένου, την αφήνουμε μαρκαρισμένη ως έχει εξορισμού. Σε ότι αφορά την αναπαράσταση γραμμής προόδου, εδώ έχουμε 4 επιλογές, Απενεργοποιημένη, ήχος μπιπ, εκφώνηση και τέλος, Εκφώνηση και ήχος. Εξορισμού, είναι επιλεγμένο το ;ήχος μπιπ. Αν θέλουμε κατά τη διάρκεια εγκατάστασης ενός προγράμματος, ή κατά τη λήψη ενός αρχείου από το internet, ή κατά το φόρτωμα μιας ιστοσελίδας, να μην ακούμε μόνο τον ήχο προόδου, αλλά να μας εκφωνεί και τα ποσωστά, τότε επιλέγουμε την τελευταία επιλογή. Αν θέλουμε μόνο εκφώνηση της προόδου, τότε θα επιλέξουμε τη δεύτερη επιλογή από τη λίστα. Την αναφορά γραμμών προόδου στο υπόβαθρο, την αφήνουμε ξεμαρκαρισμένη ως έχει εξορισμού, ενώ τις τελευταίες 2 επιλογές, τις αφήνουμε μαρκαρισμένες ως έχουν εξορισμού. Βρίσκουμε με το Tab το κουμπί Okay και πατάμε το Space. Στην επόμενη ρύθμιση, δηλαδή στη λειτουργία περιήγησης, πρέπει να ξεμαρκάρουμε οπωσδήποτε την επιλογή χρήση διάταξης οθόνης όταν υποστηρίζεται. Το ίδιο και την αμέσως επόμενη επιλογή, αυτόματη ανάγνωση όλων κατά τη φόρτωση της ιστοσελίδας. Αφήνουμε ξεμαρκαρισμένη την επιλογή, να συμπεριληφθούν πίνακες διάταξης. Ξεμαρκάρουμε την επιλογή αυτόματη λειτουργία εστίασης, κατά τις αλλαγές εστίασης. Αφήνουμε ξεμαρκαρισμένη την επιλογή λειτουργία εστίασης κατά την κίνηση του κέρσορα. Τις επόμενες 2 επιλογές, τις αφήνουμε μαρκαρισμένες ως έχουν εξορισμού. Βρίσκουμε με το Tab το κουμπί Okay και πατάμε το Space. Σε ότι αφορά τη ρύθμιση της μορφοποίησης εγγράφου. Τις πρώτες 6 επιλογές, τις αφήνουμε ξεμαρκαρισμένες, ως έχουν εξορισμού. Το ίδιο αφήνουμε την αμέσως επόμενη επιλογή πληροφορίες εγγράφου, το αφήνουμε στο σχόλια. Τις επόμενες 2 επιλογές, τις αφήνουμε μαρκαρισμένες ως έχουν εξορισμού. Στην ενότητα σελίδες και διάστιχο, αφήνουμε μαρκαρισμένη την επιλογή σελίδες. Αφήνουμε ξεμαρκαρισμένη την επιλογή αρίθμηση γραμμών και την αναφορά εσοχής, την αφήνουμε στο απενεργοποιημένο. Αφήνουμε ξεμαρκαρισμένες τις επιλογές εσοχή παραγράφου, διάστιχο γραμμής και στοίχιση. Στην ενότητα πληροφορίες πίνακα, τις επόμενες 3 επιλογές τις ξεμαρκάρουμε, δηλαδή πίνακες, κεφαλίδες γραμμών στηλών, και συντεταγμένες κελιού, ενώ αφήνουμε απενεργοποιημένη την επιλογή περίγραμμα κελιού. Στην ενότητα στοιχεία, αφήνουμε μαρκαρισμένες τις επιλογές επικεφαλίδες, σύνδεσμοί, λίστες, ενώ ξεμαρκάρουμε τις επιλογές παράθεση αποσπασμάτων και ορόσημα. Αφήνουμε μαρκαρισμένη την επιλογή πλαίσια, ενώ ξεμαρκάρουμε την επιλογή με δυνατότητα κλικ. Αφήνουμε ξεμαρκαρισμένη την τελευταία επιλογή, ως έχει εξορισμού. Βρίσκουμε με το Tab το κουμπί Okay και πατάμε το Space. Την επόμενη ρύθμιση, αναγνώριση χαρακτήρων για τα Windows 10, δεν έχουμε να πειράξουμε τίποτα. Το ίδιο και στη ρύθμιση χειρονομίες εισόδου. Πάμε τώρα να δούμε την προφορά σημείων στίξης και συμβόλων. Θυμόμαστε όλοι όσοι χρησιμοποιούμε Jaws, τη ρύθμιση των punctuations, από το μενού των ρυθμίσεων. Παρουσιαζόταν μια λίστα με όλα τα σύμβολα και έπρεπε το καθένα ξεχωριστά, να του αλλάξουμε τη ρύθμιση και να επιλέξουμε το All. Το ίδιο ακριβώς είναι και στο NVDA. Εδώ πάλι παρουσιάζεται η λίστα με όλα τα σύμβολα. Με τα βελάκια μετακινούμαστε σε κάθε σύμβολο ξεχωριστά. Έπειτα, με 2 φορές το Tab, βρίσκουμε τις διαθέσιμες επιλογές και με πάνω, ή κάτω βελάκι, επιλέγουμε το όλοι. Κάνουμε το ίδιο για όλα τα σύμβολα της λίστας, όσα δηλαδή δεν είναι στο όλοι. Τέλος, βρίσκουμε με το Tab το κουμπί Okay και πατάμε το Space. Μετά το μενού προτιμήσεων το επόμενο είναι τα εργαλεία, όπου και αυτό έχει υπό μενού και το ανοίγουμε με δεξί βελάκι. Εδώ θα βρούμε της επιλογές Αρχείο καταγραφής συμβάντων, προβολέας εκφώνησης, python console, διαχείριση προσθέτων, ενώ σε αυτό το μενού θα εμφανιστούν τα μενού του NVDA remote support, το read fids, κ.α. Εδώ, το μόνο που αξίζει να αναφέρουμε, είναι η διαχείριση προσθέτων. Όταν ανοίγουμε το εν λόγω μενού, η πρώτη επιλογή είναι η λίστα με τα εγκατεστημένα πρόσθετα. Προχωρώντας με το Tab, έχουμε τις επιλογές Πληροφορίες για το πρόσθετο, όπου εδώ μπορούμε να διαβάσουμε πληροφορίες για το πρόσθετο. Εγκατάσταση, όπου εδώ κάνουμε εγκατάσταση ενός προσθέτου. Απενεργοποίηση, όπου εδώ μπορούμε να απενεργοποιήσουμε 1 πρόσθετο, ενώ στην περίπτωση που είναι απενεργοποιημένο, μας εμφανίζει το κουμπί της ενεργοποίησης. Με το κουμπί της αφαίρεσης, έχουμε το δικαίωμα να κάνουμε απεγκατάσταση ενός προσθέτου. Πατώντας λοιπόν αυτό το κουμπί, θα εμφανίσει πινακάκι επιβεβαίωσης, όπου θα μας ρωτάει αν είμαστε σίγουροι για την απεγκατάσταση του προσθέτου. Πατάμε στο κουμπί Okay και το πρόσθετο αφαιρείται. Πατάμε στο κουμπί κλείσιμο και στην περίπτωση που το NVDA ζητήσει επανεκκίνηση, πατάμε στο κουμπί Ναι, κλείνει το NVDA και ξανανοίγει αυτόματα. Επόμενο κουμπί, είναι η λήψη προσθέτων, όπου εδώ μας ανοίγει η σελίδα με τα πρόσθετα και μπορούμε να κάνουμε λήψη το πρόσθετο που θέλουμε. Τέλος, υπάρχει το κουμπί κλείσιμο, όπου κλείνουμε το μενού της διαχείρισης προσθέτων. Πώς κάνουμε εγκατάσταση ενός προσθέτου; Είναι πολύ απλό, μπορούμε να το κάνουμε με 2 τρόπους. Ο πρώτος που είναι και ο πιο εύκολος, αφού κατεβάσουμε το πρόσθετο από το Internet, πηγαίνουμε στο φάκελο που έχει αποθηκευτεί και το εκτελούμε. Στο πινακάκι επιβεβαίωσης που ανοίγει, πατάμε στο Okay. Όταν το πρόσθετο εγκατασταθεί, εμφανίζει μήνυμα για επανεκκίνηση του NVDA. Πατάμε στο Ναι και αυτό ήταν όλο. Ο δεύτερος τρόπος, πατάμε στο κουμπί εγκατάσταση και στο παράθυρο που ανοίγει, κάνουμε διερεύνηση το αρχείο που θέλουμε να εγκαταστήσουμε. Δηλαδή το βρίσκουμε στον κατάλογο και το φάκελο που το έχουμε αποθηκευμένο. Όταν το βρούμε, βρίσκουμε με το Tab το κουμπί άνοιγμα και πατάμε το Space. Στο πινακάκι όπου ρωτάει αν θέλουμε να εγκατασταθεί το πρόσθετο, πατάμε στο Okay. Όταν το πρόσθετο εγκατασταθεί, πατάμε στο κουμπί Okay. Στη συνέχεια, επιστρέφουμε στο μενού της διαχείρισης προσθέτων. Βρίσκουμε με το Tab το κουμπί κλείσιμο και πατάμε το Space. Στην περίπτωση που το NVDA ζητήσει επανεκκίνηση, πατάμε στο κουμπί Ναι. Το NVDA κλείνει και ξανανοίγει αυτόματα. Στο μενού εργαλεία, υπάρχει και η επιλογή δημιουργία φορητού αντιγράφου, όπως περιγράψαμε παραπάνω, στην ενότητα εγκατάσταση του NVDA. Τέλος, υπάρχει και η επιλογή επαναφόρτωση plug in. Επόμενες επιλογές στο μενού του NVDA, είναι το προφίλ διαμόρφωσης, η επαναφορά στην αποθηκευμένη διαμόρφωση, όπου εδώ μπορούμε να επαναφέρουμε τις ρυθμίσεις του NVDA στην προηγούμενη αποθηκευμένη ρύθμιση. Επαναφορά στις εργοστασιακές ρυθμίσεις, όπου εδώ έχουμε τη δυνατότητα επαναφοράς των ρυθμίσεων του NVDA στις αρχικές του ρυθμίσεις. Αποθήκευση διαμόρφωσης, όπου εδώ μπορούμε να αποθηκεύσουμε τη διαμόρφωση μας, στην περίπτωση που κάνουμε κάποια ρύθμιση. Άλλες επιλογές του NVDA, είναι η δωρεά, η έξοδος και η βοήθεια. Πατώντας την επιλογή δωρεά, μας ανοίγει η σχετική σελίδα του NVDA και μπορούμε να κάνουμε τη δωρεά μας, όπως περιγράφεται στην αρχή του κειμένου. Τέλος, η επιλογή έξοδος, είναι ο τερματισμός, ή η επανεκκίνηση του NVDA. Στο μενού της βοήθειας, όπου είναι υπό μενού και το ανοίγουμε με δεξί βελάκι, έχουμε τις επιλογές: Εγχειρίδιο χρήσης, όπου μας ανοίγει το πλήρες κείμενο με οδηγίες χρήσης και λειτουργίες στα ελληνικά. Επόμενη επιλογή, είναι Συντελεστές, όπου εδώ αναφέρονται όλοι όσοι συνέβαλαν και συμβάλουν στην ανάπτυξη και βελτίωση του NVDA. Εδώ θα διαβάσουμε τα ονόματα του κυρίου Νίκου Δημητρίου, της Ειρήνης Νάκα και του συλλόγου τεχνολογικής ανάπτυξης τυφλών. Επόμενη επιλογή, είναι η ιστοσελίδα του NVDA, όπου εδώ μεταφερόμαστε στην κεντρική σελίδα του προγράμματος. Επόμενη επιλογή, είναι οι όροι άδειας χρήσης του NVDA. Πληροφορίες, όπου εδώ μπορούμε να διαβάσουμε την έκδοση του προγράμματος και άλλες σημαντικές πληροφορίες. Σύντομη αναφορά εντολών, όπου εδώ παρατίθενται ορισμένες σημαντικές συντομεύσεις και εντολές του NVDA. Πολλές μάλιστα από αυτές, είναι ακριβώς ίδιες με αυτές του Jaws. Η επόμενη επιλογή, είναι το παράθυρο διαλόγου καλοσωρίσματος, όπου το συναντήσαμε στην ενότητα εγκατάσταση του NVDA. Με την επιλογή τι νέο υπάρχει, μπορούμε να πληροφορηθούμε τα χαρακτηριστικά, τις δυνατότητες και τις βελτιώσεις που γίνονται σε κάθε νέα έκδοση. Η πιο σημαντική επιλογή, είναι ο έλεγχος για ενημερώσεις, όπου εδώ μπορούμε να κάνουμε έλεγχο για νέα έκδοση του NVDA. Βασικές συντομεύσεις: Σημειώνεται εδώ ότι οι συντομεύσεις που θα παρατεθούν παρακάτω, αφορούν επιτραπέζιο υπολογιστή, αλλά και φορητό υπολογιστή που διαθέτει αριθμητικό πληκτρολόγιο. Όπου πλήκτρο NVDA, είναι το αντίστοιχο Insert, όπως το χρησιμοποιούμε και στο Jaws. Με NVDA+control+G, ανοίγει το μενού των γενικών ρυθμίσεων. Με NVDA+Τα, ακούμε τον τίτλο του παραθύρου, όπως και στο Jaws. Με NVDA+Sift+Β, ακούμε το ποσοστό της μπαταρίας, για υπολογιστές Laptop. Με NVDA+Β, κάνουμε ανάγνωση όλο το παράθυρο, όπως και στο Jaws. NVDA+F7, μας διαβάζει τα links σε λίστα, όταν πλοηγούμαστε σε μια ιστοσελίδα, όπως και στο Jaws. Με NVDA+F11, μας ανοίγει σε λίστα το μενού System tray, όπως και στο Jaws. Με NVDA+F12, ακούμε την ώρα, ενώ με NVDA+F12 δύο φορές, ακούμε την ημερομηνία, όπως και στο Jaws. Με NVDA+Ν, ανοίγουμε το μενού του NVDA. Με NVDA+control+v, ανοίγουν οι ρυθμίσεις φωνής. Με NVDA+σ, ενεργοποιούμε και απενεργοποιούμε την εκφώνηση, ενώ έχουμε τη δυνατότητα να ενεργοποιήσουμε την εκφώνηση με ήχους. Με NVDA+control+S, αλλάζουμε συνθέτη φωνής, ίδια ακριβώς συντόμευση και με το Jaws. Με NVDA+sift+D, ενεργοποιούμε και απενεργοποιούμε τη βύθιση ήχου, ενώ έχουμε και την επιλογή, να χαμηλώνουν οι άλλοι ήχοι όταν το NVDA αναγγέλλει κάτι. Με NVDA+P, αλλάζουμε το επίπεδο των σημείων στίξης, το λεγόμενο Punctuation. Με NVDA+Q, κλείνουμε εντελώς το NVDA, όπως με το Insert+F4, στο Jaws. Με NVDA+control+W, ενεργοποιούμε το virtual revision, το οποίο είναι το αντίστοιχο Insert+control+w στο Jaws και μας δίνει τη δυνατότητα να ανοίξουμε το τρέχον παράθυρο που βρισκόμαστε σε 1 νέο και να το επεξεργαστούμε, δηλαδή να μαρκάρουμε μέρος, ή και ολόκληρο το περιεχόμενο του και να το αντιγράψουμε. Για παράδειγμα, όταν παρουσιάζεται 1 μήνυμα σφάλματος και θέλουμε να το στείλουμε κάπου. Με NVDA+CONTROL+K, ανοίγουν οι ρυθμίσεις του πληκτρολογίου. Αναφέρουμε μερικές σημαντικές: NVDA+1, ενεργοποιείται και απενεργοποιείται η βοήθεια εισόδου πληκτρολογίου, εξορισμού, αυτή η ρύθμιση είναι απενεργοποιημένη. NVDA+2, ενεργοποιείται και απενεργοποιείται η εκφώνηση χαρακτήρων κατά την πληκτρολόγηση. Εξορισμού, η ρύθμιση αυτή είναι ενεργοποιημένη, αυτό σημαίνει ότι θα μας διαβάζει ότι πλήκτρο κι αν πατάμε. NVDA+3, ενεργοποίηση και απενεργοποίηση εκφώνησης λέξης, δηλαδή κάθε φορά που γράφουμε μια λέξη και πατάμε το διάστημα, το NVDA θα μας αναγγέλλει ολόκληρη τη λέξη. Εξορισμού, αυτή η ρύθμιση είναι απενεργοποιημένη. Με NVDA+4, ενεργοποιείται και απενεργοποιείται η εκφώνηση εντολών, αυτό σημαίνει ότι κάθε φορά που δίνουμε μια εντολή, π.χ. όταν πατάμε το πλήκτρο Enter, τότε αυτό μας το αναγγέλλει. Εξορισμού αυτή η ρύθμιση είναι απενεργοποιημένη. Με NVDA+CONTROL+M, ανοίγουν οι ρυθμίσεις ποντικιού. Με NVDA+M, ενεργοποιείται και απενεργοποιείται ο δείκτης παρακολούθησης ποντικιού. Με NVDA+CONTROL+P, ενεργοποιούνται οι ρυθμίσεις διαμόρφωσης προφίλ. Με NVDA+control+C, αποθηκεύεται το προφίλ διαμόρφωσης. Με NVDA+c, μας διαβάζει σε ποιόν κατάλογο βρίσκεται το ελληνικό εγχειρίδιο χρήσης του NVDA. Με NVDA+CONTROL+D, ενεργοποιούνται οι ρυθμίσεις μορφοποίησης εγγράφου. Με NVDA+CONTROL+B, ενεργοποιούνται οι ρυθμίσεις περιήγησης. Με NVDA+CONTROL+O, ανοίγει το μενού της παρουσίασης αντικειμένου. Με NVDA+U, ρυθμίζουμε την πρόοδο, π.χ. όταν κατεβάζουμε 1 αρχείο, ή όταν εγκαθιστούμε κάτι. Οι επιλογές που έχουμε είναι χωρίς ενημέρωση, εκφώνηση ενημέρωσης για τη γραμμή προόδου, ήχος μπιπ για την ενημέρωση προόδου και τέλος, ήχος μπίπ και εκφώνηση ενημέρωσης γραμμής προόδου. Πλήκτρα έντασης, ταχύτητας και αλλαγής συνθέτη ομιλίας: Οι συντομεύσεις που παρατίθενται παρακάτω, είναι για φορητό υπολογιστή. Για επιτραπέζιο υπολογιστή, χρησιμοποιούνται πάλι οι ίδιες συντομεύσεις, αλλά χωρίς το Sift. Με το συνδυασμό πλήκτρων NVDA+CONTROL+SIFT+αριστερό βελάκι, μεταφερόμαστε προς τα μπρός στις διαθέσιμες επιλογές που μπορούμε να ρυθμίσουμε, οι οποίες είναι η ταχύτητα εκφώνησης, η αλλαγή συνθέτη και η αλλαγή έντασης φωνής. Με NVDA+CONTROL+SIFT+δεξί βελάκι, μεταφερόμαστε πάλι στις ίδιες επιλογές, αλλά από την αντίθετη φορά, δηλαδή πηγαίνουμε προς τα πίσω. Οι συγκεκριμένες επιλογές, διαθέτουν ποτενσιόμετρο, ξεχωριστό η κάθε μια. Έτσι, με το συνδυασμό πλήκτρων NVDA+CONTROL+SIFT+πάνω βελάκι και NVDA+CONTROL+SIFT+κάτω βελάκι, μετακινούμαστε προς τα πάνω, ή προς τα κάτω αντίστοιχα σε κάθε ποτενσιόμετρο. Όταν ξεκινάει το NVDA, η εξορισμού επιλογή είναι στη ρύθμιση της ταχύτητας εκφώνησης. Έτσι, αν πατήσουμε τους παραπάνω συνδυασμούς και πάνω, ή κάτω βελάκι αντίστοιχα, ρυθμίζουμε αμέσως την ταχύτητα εκφώνησης, δηλαδή με πάνω βελάκι αυξάνουμε την ταχύτητα, ενώ με κάτω βελάκι την ελαττώνουμε. Για να αλλάξουμε επιλογή, πατάμε τους παραπάνω συνδυασμούς πλήκτρων και δεξί, ή αριστερό βελάκι. Δηλαδή, αν θέλουμε να αυξήσουμε, ή να μειώσουμε την ένταση φωνής, πατάμε το συνδυασμό πλήκτρων NVDA+CONTROL+SIFT+δεξί, ή αριστερό βέλος, μέχρι να βρούμε την επιλογή της έντασης. Μετά, με τον ίδιο συνδυασμό πλήκτρων και με πάνω βελάκι αυξάνουμε την ένταση, ενώ με κάτω βελάκι τη μειώνουμε. Πλήκτρα ανάγνωσης: Βρισκόμαστε σε 1 έγγραφο και θέλουμε να διαβάσουμε μέρος του κειμένου, ή ολόκληρο το κείμενο. Αυτό μπορούμε να το κάνουμε με τα πλήκτρα της αριθμομηχανής του πληκτρολογίου μας, αρκεί το πλήκτρο Caps lock να είναι απενεργοποιημένο. Οι τρόποι ανάγνωσης που έχουμε είναι οι εξείς: 1. Ανάγνωση ανά γραμμή, είτε προς τα πάνω, είτε προς τα κάτω και ανάγνωση τρέχουσας γραμμής. Για ανάγνωση ανά γραμμή προς τα πάνω, πατάμε το αριθμητικό 7 σκέτο. Για ανάγνωση ανά γραμμή προς τα κάτω, πατάμε το αριθμητικό 9 σκέτο. Για ανάγνωση της τρέχουσας γραμμής, δηλαδή της γραμμής στην οποία βρίσκεται εκείνη τη στιγμή ο κέρσορας μας, πατάμε το αριθμητικό 8. Αν πατήσουμε το αριθμητικό 8 δύο φορές, θα μας διαβάσει την τρέχουσα γραμμή πάλι, αλλά διαβάζοντας τις λέξεις που υπάρχουν ανά γράμμα. Για να μεταβούμε στο πάνω μέρος του κειμένου, ακριβώς στην ανώτατη γραμμή, πατάμε το συνδυασμό πλήκτρων Sift+7. Για να μεταβούμε στο κάτω μέρος του κειμένου, ακριβώς στην κατώτατη γραμμή, πατάμε το συνδυασμό πλήκτρων Sift+9. 2. Ανάγνωση ανά λέξη προς τα μπροστά, ανάγνωση ανά λέξη προς τα πίσω και ανάγνωση τρέχουσας λέξης. Για ανάγνωση ανά λέξη προς τα μπροστά, πατάμε το αριθμητικό 6, ενώ για ανάγνωση ανά λέξη προς τα πίσω, πατάμε το αριθμητικό 4. Για ανάγνωση της τρέχουσας λέξης, πατάμε το αριθμητικό 5. Αν πατήσουμε το αριθμητικό 5 δύο φορές, μας διαβάζει την τρέχουσα λέξη ανά χαρακτήρα. Εδώ, έχουμε να προσθέσουμε 2 ακόμα συντομεύσεις: Με NVDA+HOME, μεταφερόμαστε στην αρχή μιας λέξης, στην οποία βρισκόμαστε εκείνη τη στιγμή και στο πρώτο γράμμα της. Με NVDA+END, μεταφερόμαστε στο τελευταίο γράμμα της λέξης που βρισκόμαστε εκείνη τη στιγμή. 3. Ανάγνωση ανά χαρακτήρα προς τα μπροστά και ανάγνωση ανά χαρακτήρα προς τα πίσω. Για ανάγνωση ανά χαρακτήρα προς τα πίσω, πατάμε το αριθμητικό 1, ενώ για ανάγνωση ανά χαρακτήρα προς τα μπροστά, πατάμε το αριθμητικό 3. για ανάγνωση του χαρακτήρα που βρίσκεται εκείνη τη στιγμή επάνω του ο κέρσορας, πατάμε το αριθμητικό 2. Αν πατήσουμε το αριθμητικό 2 δύο φορές, τότε θα μας διαβάσει μια λέξη, η οποία ξεκινάει από το συγκεκριμένο χαρακτήρα, π.χ. Ν, Ναός, Ξ, Ξέρξης, α, Αστήρ, κ.λ.π. Για ανάγνωση ολόκληρου του κειμένου, πατάμε το αριθμητικό σιν, ακριβώς πάνω από το Enter της αριθμομηχανής. Δύο πολύ χρήσιμες και πρακτικές συντομεύσεις που δεν τις έχει το Jaws, είναι η αντιγραφή μέρος, ή και ολόκληρου κειμένου. Πηγαίνουμε τον κέρσορα στο σημείο που θέλουμε να ξεκινήσουμε δηλαδή στο πρώτο γράμμα ακριβώς, της συγκεκριμένης πρότασης που θέλουμε. Έπειτα, πατάμε το συνδυασμό πλήκτρων NVDA+F9. Στη συνέχεια, πηγαίνουμε με τα βελάκια στο σημείο που θέλουμε να ορίσουμε ως τέλος, αυτό θα είναι το τελευταίο γράμμα της λέξης, ή το σύμβολο της τελείας, αν πρόκειται για το τέλος μίας πρότασης. Δεν μπορούμε να ορίσουμε το τέλος ενός επιλεγμένου κειμένου, όταν ο κέρσορας βρίσκεται στο τέλος γραμμής, χωρίς δηλαδή να είναι σε κάποιο γράμμα, σύμβολο, ή σε κενό διάστημα. Πατάμε το συνδυασμό πλήκτρων NVDA+F10 και το κείμενο αντιγράφεται στο πρόχειρο. Έχουμε τη δυνατότητα να επιλέξουμε μέρος του κειμένου, ή και ολόκληρο το κείμενο. Συντομεύσεις πλοήγησης στο Internet: Οι συντομεύσεις πλοήγησης του NVDA, είναι οι ίδιες ακριβώς όπως και στο Jaws. Όταν βρισκόμαστε σε μια ιστοσελίδα και θέλουμε να πλοηγηθούμε, μπορούμε να το κάνουμε χρησιμοποιώντας τα βελάκια, το πλήκτρο Tab, το συνδυασμό πλήκτρων SIFT+Tab, αλλά και πολλές χρήσιμες συντομεύσεις. Με το πλήκτρο Tab, μεταφερόμαστε σε όλα τα στοιχεία της σελίδας, π.χ. φόρμες, κουμπιά, πεδία αναζήτησης, στοιχεία ελέγχου, links, επικεφαλίδες (Headings), λίστες, κ.α. Με το συνδυασμό πλήκτρων SIFT+TAB, μεταφερόμαστε στα ίδια περιεχόμενα, αλλά προς τα πίσω. Με CONTROL+HOME, μεταβαίνουμε στην αρχή της σελίδας, ενώ με το συνδυασμό CONTROL+ENT, μεταβαίνουμε στο κάτω μέρος της σελίδας. Με τα βελάκια, πάνω και κάτω, μεταφερόμαστε σε όλα τα περιεχόμενα της σελίδας, συμπεριλαμβανομένων τα κείμενα, τις λεζάντες, τα γραφικά κ.α. Όταν βρούμε για παράδειγμα 1 link και θέλουμε να το ανοίξουμε, πατάμε το Space, ή το Enter. Με NVDA+F7, εμφανίζονται τα links σε λίστα και πλοηγούμαστε σε αυτά με τα βελάκια πάνω και κάτω, ή αν θέλουμε να βρούμε κάποιο συγκεκριμένο link, πατάμε το γράμμα που αντιστοιχεί στο όνομα του. Όταν το βρούμε, πατάμε το Enter για να το ανοίξουμε. Με το γράμμα Λ, μεταφερόμαστε στις λίστες που υπάρχουν στη σελίδα. Με το Κ, μεταφερόμαστε στα επόμενα Links. Με τ, μεταφερόμαστε στα Tables. Με το γράμμα U, μεταφερόμαστε στα Links που δεν έχουμε επισκεφτεί, ενώ με το γράμμα V, μεταφερόμαστε στα links που επισκεφτήκαμε. Με το H, μεταφερόμαστε στις επικεφαλίδες (Headings). Με το γράμμα Γ, μεταφερόμαστε στα γραφικά της σελίδας. Με το Φ, μεταφερόμαστε στα πεδία αναζήτησης, τις φόρμες, τα κουμπιά και τα στοιχεία ελέγχου. Με το Β, μεταφερόμαστε μόνο στα κουμπιά, ενώ με το γράμμα Ε, μεταφερόμαστε μόνο στα πεδία αναζήτησης και στις φόρμες. Με το R, μεταφερόμαστε στα λεγόμενα Radio buttons. Με το I, μεταφερόμαστε στα λεγόμενα Items. Με το X, μεταφερόμαστε στα στοιχεία ελέγχου Check box. Με το C, μεταφερόμαστε στα στοιχεία πολλαπλών επιλογών (Combo box). Με Alt+αριστερό βελάκι, πηγαίνουμε στην προηγούμενη καρτέλα. Με Alt+Κάτω βελάκι, όταν είμαστε σε μια φόρμα πολλαπλών στοιχείων (combo box), εμφανίζουμε τη λίστα των πολλαπλών στοιχείων. Χειριστήρια αναπαραγωγής σε ιστοσελίδες. Βρισκόμαστε σε μια ιστοσελίδα, π.χ. στο youtube.com και ακούμε 1 video, ή τραγούδι. Για να αυξήσουμε ή να μειώσουμε την ένταση, βρίσκουμε το πεδίο με την ένδειξη ρυθμιστικό έντασης. Στη συνέχεια, πατάμε το συνδυασμό πλήκτρων NVDA+SPACE. Με τα βελάκια πάνω και κάτω, αυξομειώνουμε την ένταση. Ξαναπατάμε το συνδυασμό πλήκτρων NVDA+SPACE και επιστρέφουμε στην κανονική πλοήγηση. Βέβαια, την ώρα που βρισκόμαστε πάνω στο πεδίο, αν πατήσουμε το Enter, ή το Space, ενεργοποιείται κανονικά. Το ίδιο κάνουμε και στο πεδίο κύλησης του κομματιού, απλώς κινούμαστε με τα βελάκια δεξιά και αριστερά. Σχετικά με την αλλαγή πλοήγησης στο NVDA, το αντίστοιχο Jaws kersore, στο NVDA ονομάζεται επισκόπηση οθόνης. Η συντόμευση nvda+7 μας επιτρέπει να αλλάξουμε την μέθοδο επισκόπησης. Μόλις ξεκινήσει το NVDA θα βρίσκεται στην επισκόπηση αντικειμένου. Η επόμενη είναι επισκόπηση εγγράφου αν βρισκόμαστε σε ένα έγγραφο εκείνη τη στιγμή και τέλος η επισκόπηση οθόνης, πού είναι και αυτή που μας ενδιαφέρει, ως προς τη λειτουργία σε σχέση με το Jaws, είναι το λεγόμενο Virtual Jaws to PC. Αντίστοιχα η συντόμευση nvda+1 μας επιστρέφει πίσω στην προηγούμενη επισκόπηση, το λεγόμενο rout PC to Jaws. Επίσης, με τη συντόμευση NVDA+PAGE UP, αλλάζουμε πλοήγηση, δηλαδή μεταβαίνουμε απευθείας στην επισκόπηση οθόνης, στο αντίστοιχο Virtual PC to Jaws. Ενώ με τη συντόμευση NVDA+PAGE DOWN, επιστρέφουμε πάλι στην επισκόπηση αντικειμένου, στο αντίστοιχο Rout PC to Jaws. Βέβαια, αυτές οι 2 συντομεύσεις χρησιμοποιούνται σε φορητούς υπολογιστές, με τη διάταξη του πληκτρολογίου για φορητό υπολογιστή. Ωστόσο, αν ο φορητός μας υπολογιστής διαθέτει πλήρες πληκτρολόγιο, και η διάταξη του πληκτρολογίου είναι ρυθμισμένη για φορητό υπολογιστή, τότε λειτουργούν και οι 2 παραπάνω συντομεύσεις εξίσου καλά. Όταν πάμε στην επισκόπηση οθόνης, δεν θα κινούμαστε με τα βελάκια όπως στο jaws, αλλά με τα πλήκτρα επισκόπησης τα οποία δουλεύουν ως εξής. Οι αριθμοί 1 και 3, μας μετακινούν ανά χαρακτήρα. Δηλαδή το 1 πηγαίνει ένα χαρακτήρα πίσω και το 3 ένα χαρακτήρα μπροστά. Το 2, μας διαβάζει τον χαρακτήρα που βρισκόμαστε την συγκεκριμένη στιγμή. Αντίστοιχα, οι αριθμοί 4 και 6 μετακινούνται ανά λέξη μπροστά και πίσω. Το 5 μας διαβάζει την τρέχουσα λέξη. Τέλος οι αριθμοί 7 και 9 μετακινούνται μια γραμμή πάνω ή κάτω ενώ το 8 διαβάζει την τρέχουσα γραμμή. Για να κάνουμε κλικ κάπου που θέλουμε, μπορούμε να πατήσουμε το πλήκτρο του NVDA μαζί με το enter στην αριθμομηχανή, ή μπορούμε να πατήσουμε το πλήκτρο με το αστεράκι της αριθμομηχανής, δηλαδή πάνω από το πλήκτρο με τον αριθμό 8, όπως γίνεται και στο Jaws.